Στην ανατολική είσοδο του χωριού Αρχαία Φενεός ή Καλύβια, νότια της επαρχιακής οδού που την συνδέει με το Μεσινό, στον λόφο του Αγίου Κωνσταντίνου, βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος της Αρχαίας Φενεού. Η ιστορία κατοίκησης της περιοχής χάνεται στα βάθη των αιώνων εκεί που η ιστορία και ο μύθος γίνονται ένα αξεδιάλυτο κουβάρι. Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία λοιπόν, η Φενεός κατοικήθηκε από τους Πελασγούς, ενώ αργότερα, γύρω στα 1.900 π.Χ., από Αρκάδες. Το 1.500 π.Χ. οι Αχαιοί, δημιούργησαν το Μυκηναϊκό κέντρο του Φενεού, και έλαβαν μέρος στον Τρωικό Πόλεμο, με εξήντα πολεμιστές υπό την αρχηγία του βασιλιά των Αρκάδων, Αγαπήνορα γιο του Αγκαίου και 60 πλοία που τους παραχώρησε ο Αγαμέμνονας, όπως αναφέρεται στον Κατάλογο των Νηών της Β΄ Ραψωδίας της Ιλιάδας. Το οροπέδιο του Φενεού, σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία ήταν μια τεράστια λίμνη, καθώς τα νερά του ποταμού Όλβιου δεν έβρισκαν διέξοδο και συγκεντρώνονταν στον κάμπο μη αφήνοντας τους κατοίκους να καλλιεργήσουν την εύφορη γη. Τότε ο Ηρακλής, ο οποίος είχε δεσμούς αίματος με την περιοχή αφού η προγιαγιά του, η Λαονόμη ήταν Φενεάτισσα, αποφάσισε να αποξηράνει το μέρος για να το δώσει στους ντόπιους να το καλλιεργούν. Κατασκεύασε λοιπόν μεγάλα κανάλια τα οποία σώζονται έως και σήμερα και τα οποία οδηγούν τα νερά στις καταβόθρες τις οποίες επίσης διάνοιξε. Αυτός ο μύθος κλείνει μέσα του την ιστορική αλήθεια των δαιμόνιων Φενεατών της μυκηναϊκής περιόδου που κατ’ αντιστοιχία με τους γείτονές τους στην Στυμφαλία, έκαναν μεγάλα αποστραγγιστικά έργα ώστε να εξασφαλίσουν καλλιεργήσιμη γη. Ο Ηρακλής διατήρησε στενές τις σχέσεις του με την περιοχή έτσι ώστε όταν έκλεψε τον τρίποδα της Πυθίας από τους Δελφούς ήρθε στον Φενεό για να φτιάξει το δικό του μαντείο. Εδώ κοντά στην Ακρόπολη της αρχαίας πόλης τον πρόλαβε ο Απόλλωνας και άρχισε μια φοβερή μάχη μεταξύ τους, την οποία σταμάτησε ο Δίας με έναν κεραυνό. Αλλά στον Φενεό, δεν ήταν μόνον ο Ηρακλής που είχε σημαίνοντα ρόλο. Ένας άλλος σημαντικος μύθος αναφέρει ότι οι καταβόθρες χρησίμευσαν ως είσοδοι στον Άδη, από όπου η Δήμητρα κατέβηκε για να βρει τη μονάκριβη κόρη της Περσεφόνη. Ο μύθος αντανακλούσε ξεκάθαρα στο γεγονός ότι στην αρχαία πόλη του Φενεού, λατρευόταν η «Κιδαρία Δήμητρα» με τελετουργικό ανάλογο με αυτό των Ελευσίνιων Μυστηρίων. Στην Ακρόπολη όμως οι ανασκαφές έφεραν στο φως ιερό του Ασκληπιού με σπουδαία ευρήματα. Συγκεκριμένα η περιοχή ανασκάφηκε ανάμεσα στα 1958-1961 από την έφορο κ. Ε. Δεϊλάκη. Ο ναός που αποκαλύφθηκε είχε διαστάσεις 10 × 6,10 μέτρα, ενώ βρέθηκε και ορθογώνιο βάθρο πάνω στο οποίο υπήρχαν δύο πελώρια μαρμάρινα πόδια με σανδάλια μήκους 80 εκατοστών το καθένα. Πίσω από το βάθρο βρέθηκε γυναικείο μαρμάρινο κεφάλι ύψους 80 εκατοστών με μάτια από αλάβαστρο που χρονολογήθηκε στα 150 π.Χ. και παριστάνει την θεά Υγεία. Ανασκαφές που έγιναν πριν λίγα χρόνια, από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κορινθίας και το Αυστριακό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο στην Αθήνα, αποκάλυψαν ένα τείχος το οποίο διατρέχει ολόκληρη τη βόρεια κλιτύ της Ακρόπολης σε συνολικό μήκος 230 μ. ενισχυμένο με τέσσερις ημικυκλικούς πύργους, υπογραμμίζοντας την στρατηγική σπουδαιότητα της πόλης. Παράλληλα, ήρθαν στο φως στο φυσικά διαμορφωμένο πλάτωμα του Αγίου Κωνσταντίνου, ίχνη μεσοελλαδικής κατοίκησης (από τον 21ο έως τον 16ο αι. π.Χ.). Βαθύτερα, εντοπίστηκαν για πρώτη φορά στη Φενεό ίχνη κατοίκησης και κατά τη Νεολιθική περίοδο. Σ’ αυτόν τον ευλογημένο τόπο, που κατοικείται ανελλιπώς μέσα στους αιώνες, σύμφωνα με τον Παυσανία, υπήρχε στάδιο αφιερωμένο στον Ερμή όπου πραγματοποιούνται αγώνες κάθε τέσσερα χρόνια, ιερό της Αθηνάς της Τριτωνίας, αλλά και άγαλμα του Ιππίου Ποσειδώνα αφιερωμένο από τον Οδυσσέα όταν βρήκε τις χαμένες φοράδες του να βόσκουν στον εύφορο κάμπο. Σήμερα ο επισκέπτης, θα δει μόνο λιγοστά ερείπια, από τον μύθο των περασμένων χιλιετιών και αιώνων. Όμως στην περιρρέουσα ατμόσφαιρα θα νιώσει θεούς, ημίθεους και ήρωες, νύμφες, θεές και αερικά να μπερδεύονται με το καθαρό χαμόγελο, την αγνή καρδιά και το ζεστό βλέμμα των κατοίκων του φενεάτικου πεδίου!
